Thay vì 2 ly cà phê mỗi ngày, nhiều người trẻ Việt đang lựa chọn matcha như một nghi thức khởi động buổi sáng. Tuy nhiên, dù là thức uống tốt cho sức khỏe, matcha vẫn cần được sử dụng đúng cách để tránh “lợi bất cập hại”.
Theo Google Trends, lượng tìm kiếm từ khóa “matcha latte” tăng hơn 250% toàn cầu trong 5 năm qua. Từ ly trà đạo truyền thống Nhật Bản, matcha đang “hóa thân” thành đồ uống hiện đại, lành mạnh và mang đậm dấu ấn cá nhân.
Không chỉ là một món đồ uống, matcha dần trở thành biểu tượng của lối sống cân bằng và tỉnh thức – nơi người tiêu dùng tìm kiếm sự thanh lọc, thay thế cà phê, đồng thời hướng về những giá trị bền vững và gắn kết với thiên nhiên.
Làn sóng này không chỉ lan rộng tại các đô thị lớn trên thế giới mà còn chạm đến giới trẻ Việt Nam, đặc biệt là những người làm việc trí óc, quan tâm đến sức khỏe và sự tỉnh táo trong ngày dài.
Hãy cùng PITO tìm hiểu về làn sóng này thông qua bài viết dưới đây.
Từ Nhật Bản lan tỏa ra thế giới
Matcha, loại bột trà xanh truyền thống của Nhật Bản, từng gắn liền với nghi thức trà đạo tĩnh lặng. Matcha có vị đắng nhẹ pha lẫn chát dịu, hậu ngọt thanh và thơm hương cỏ non đặc trưng, mang lại cảm giác vừa tinh tế vừa thư thái khi thưởng thức.
Từ khoảng năm 2015, matcha “tái xuất” trong hình ảnh mới: một thức uống đẹp mắt, giúp tăng tỉnh táo và tốt cho sức khỏe. Làn sóng wellness tại Mỹ, châu Âu đã nhanh chóng đưa matcha thành "người kế vị" lý tưởng cho cà phê.
Các gương mặt nổi tiếng như Gwyneth Paltrow, Kourtney Kardashian, hay Bella Hadid đều công khai chia sẻ về thói quen uống matcha thay vì cà phê. Trên nền tảng TikTok, influencer Christina Najjar (Tinx) hay chuyên gia dinh dưỡng Dr. Will Cole thường xuyên chia sẻ các công thức matcha latte “chống căng thẳng” và “làm đẹp từ bên trong”. Ngay cả CEO của MatchaBar – một thương hiệu chuyên về matcha tại Mỹ – từng phát biểu rằng “matcha không chỉ là đồ uống, mà là lối sống”.
Tại Việt Nam, matcha ban đầu hiện diện qua các sản phẩm bánh kẹo có vị trà xanh Nhật Bản. Nhưng khoảng từ năm 2018 trở lại đây, trào lưu uống matcha thực sự khởi sắc, đặc biệt trong giới trẻ yêu thích văn hóa Nhật, sống lành mạnh, và quan tâm đến trải nghiệm cá nhân hóa.
Các quán cà phê từ chuỗi lớn như Starbucks, Highlands đến mô hình local đều bổ sung matcha latte, matcha đá xay vào thực đơn. Trên nền tảng TikTok, YouTube, Instagram – hàng loạt video chia sẻ công thức pha matcha tại nhà với lượng người xem hàng trăm nghìn lượt. Matcha không chỉ là đồ uống – nó trở thành một phần của phong cách sống.
Hiện nay, tại Việt Nam, việc pha matcha tại nhà ngày càng phổ biến, đặc biệt trong giới văn phòng. Nhiều người coi thói quen tỷ mẩn đánh bông matcha mỗi sáng như khoảng thời gian “thư giãn có chủ đích”, xen giữa bộn bề công việc.
Cách đây vài năm, Thanh Ngân (27 tuổi, nhân viên pháp chế tại một công ty nước ngoài ở TP.HCM) là một “con nghiện” cà phê chính hiệu với 2 ly/ngày. Thời gian gần đây, Ngân tình cờ bén duyên với matcha rồi dần biến thành người “đạo matcha” khi nào không hay.
Nửa năm qua, Ngân tìm đọc hàng chục tài liệu về matcha, tham gia rất nhiều workshop để phục vụ cho sở thích mới. Mỗi dịp đi mua sắm cuối tuần, Ngân có thể dành hàng giờ để đứng trước quầy sữa, chọn ra loại sữa phù hợp với loại matcha đang sử dụng.
Mỗi ngày, cô cũng dậy sớm hơn 15-30 phút để pha matcha mang đi làm. Với cô, “thủ tục” này chính là một khoảnh khắc thiền ngắn, giúp cô thư giãn và lấy năng lượng trước ngày làm việc căng thẳng.
Matcha rất tốt, nhưng uống nhiều có thể ảnh hưởng sức khỏe
Matcha chứa nhiều hoạt chất sinh học có lợi cho sức khỏe. Khác với bột trà xanh thông thường – vốn chỉ là lá trà nghiền, matcha là bột làm từ lá trà Tencha, được che nắng trước khi thu hoạch để tăng lượng L-theanine và catechin (EGCG).
EGCG (Epigallocatechin gallate) là chất chống oxy hóa mạnh, có tác dụng chống viêm, chống lão hóa và hỗ trợ chuyển hóa năng lượng. Một nghiên cứu đăng trên The American Journal of Clinical Nutrition cho thấy việc tiêu thụ catechin từ matcha giúp tăng cường quá trình oxy hóa mỡ lên đến 17% khi tập luyện.
Bên cạnh đó, EGCG có thể giúp cải thiện sức khỏe tim mạch bằng cách giảm cholesterol LDL và kiểm soát huyết áp.
Ngoài ra, L-theanine trong matcha là amino acid giúp tăng sóng alpha trong não, liên quan đến trạng thái thư giãn và tập trung. Khi kết hợp cùng lượng caffeine nhẹ (~30–70mg/ly matcha latte), chất này giúp tỉnh táo nhưng không gây hồi hộp hay “crash” năng lượng như cà phê.
Do tăng cường trao đổi chất và giảm hấp thu glucose, matcha hỗ trợ kiểm soát cân nặng hiệu quả. Một nghiên cứu từ năm 2012 cũng đã phát hiện những người sử dụng chiết xuất từ trà xanh giảm chỉ số khối cơ thể (BMI) và mỡ bụng rõ rệt sau 12 tuần.
Dù lành tính, nhưng matcha vẫn chứa caffeine và các hoạt chất có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nếu dùng sai cách.
Matcha có thể chứa dư lượng chì, đặc biệt nếu được sản xuất từ vùng đất nhiễm kim loại nặng. Bởi vì matcha là bột nguyên lá (không lọc bỏ), nên người dùng hấp thụ toàn bộ dưỡng chất – và cả chất gây hại nếu có.
Bên cạnh đó, matcha chứa hàm lượng cao catechin và tannin—những hợp chất polyphenol có khả năng liên kết với sắt, đặc biệt là sắt không heme (loại sắt có trong thực phẩm thực vật như rau xanh, đậu, hạt). Khi catechin và tannin liên kết với sắt trong đường tiêu hóa, chúng tạo thành phức hợp không hòa tan, làm giảm khả năng hấp thu sắt vào máu.
Một nghiên cứu đăng trên Frontiers in Nutrition cho thấy việc tiêu thụ trà xanh hàng ngày có liên quan đến mức ferritin huyết thanh thấp hơn ở nam giới và phụ nữ sau mãn kinh, cho thấy sự suy giảm dự trữ sắt trong cơ thể . Ngoài ra, một nghiên cứu khác trên Verywell Health cũng chỉ ra rằng việc tiêu thụ trà xanh có thể làm giảm hấp thu sắt, đặc biệt là khi uống gần bữa ăn
Ngoài sắt, matcha còn có thể ảnh hưởng đến hấp thu vitamin B12. Việc tiêu thụ trà xanh quá nhiều có thể làm giảm mức hemoglobin và vitamin B12 trong cơ thể, do các polyphenol trong trà liên kết với các chất dinh dưỡng này và cản trở quá trình hấp thu.
Uống matcha thế nào là đủ?
Trả lời báo Thanh Niên, bác sĩ Chu Thị Dung, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - cơ sở 3, nhấn mạnh matcha là nguồn chất chống oxy hóa, nhưng lợi ích chỉ đạt được khi dùng đúng liều và kết hợp với chế độ ăn lành mạnh. Nếu lạm dụng, lợi bất cập hại.
Theo y học cổ truyền, trà xanh (lục trà) được xếp vào nhóm thanh nhiệt, lợi thấp, có thể giúp làm mát gan, tiêu hóa tốt, giải độc. Tuy nhiên, tính hàn của matcha không phù hợp với người tỳ vị hư hàn, dễ gây đau bụng, tiêu chảy, lạnh tay chân nếu dùng nhiều hoặc khi bụng đói.
Mọi người chỉ nên uống 1 ly/ngày, ưu tiên vào buổi sáng hoặc đầu giờ chiều; chọn matcha nguyên chất, có chứng nhận an toàn, không phẩm màu, không tạp chất.
Khi pha nên dùng sữa không đường hoặc sữa hạt ít ngọt, hạn chế thêm đường hoặc siro; không uống lúc bụng đói hoặc ngay trước giờ ngủ.
Người có bệnh dạ dày, thiếu máu, rối loạn giấc ngủ, phụ nữ có thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thường xuyên.
Không chỉ đơn thuần là một loại trà, matcha đang trở thành một biểu tượng của lối sống tỉnh thức và chăm sóc bản thân. Người tiêu dùng, đặc biệt là giới trẻ Việt Nam, đang biến việc pha và uống matcha thành một nghi thức hàng ngày – vừa để khởi động ngày mới, vừa để tìm lại nhịp thở giữa cuộc sống hối hả.
Tuy nhiên, như bất kỳ thực phẩm chức năng nào, matcha không phải là “thần dược”. Việc tiêu dùng cần có kiến thức, giới hạn và sự chọn lọc từ nguồn gốc đến liều lượng.
PITO hy vọng qua bài viết, bạn đã có thể biết cách “nạp” matcha đúng cách, có lợi cho sức khỏe thể chất và tinh thần.
