Quản trị nhân sự Gen Z sao cho thật “match”

6 đặc điểm nổi bật của nhân sự Gen Z

• Quan tâm nhất đến sự cân bằng: Trong cuốn “Quản trị nhân sự thời Gen Z”, TS Hồng Duyên đã chỉ ra một số điểm nổi bật của nhân sự Gen Z. Tác giả cho rằng sự cân bằng giữa công việc, cuộc sống và hạnh phúc cá nhân là nhu cầu và mối quan tâm lớn của thế hệ này. Đồng thời, những phúc lợi như ngày nghỉ có lương, tư vấn tâm lý và hoạt động cộng đồng sẽ được Gen Z quan tâm hơn.
• Có nhiều nỗi lo, nghiêng về sự hoài nghi và thiếu niềm tin: Theo kết quả nghiên cứu thị trường của công ty GWI tại Anh, trong tất cả các thế hệ họ từng khảo sát và làm việc, Gen Z là thế hệ rơi vào trạng thái lo lắng nhiều hơn cả. Nỗi lo của họ xuất phát từ các vấn đề chung như biến đổi khí hậu, khả năng sở hữu nhà hay sự thay đổi sau đại dịch Covid. Đồng thời, trong thời đại số, thông tin xuất hiện liên tục, thật - giả tràn lan, càng khiến thế hệ này cảm thất bất định.
• Thành thạo và khao khát làm chủ công nghệ: 98% Gen Z sở hữu điện thoại thông minh và trung bình họ tiếp xúc với điện thoại khi mới chỉ hơn 10 tuổi - theo Báo cáo Global Web Index 2022. Điều này giúp Gen Z nắm bắt nhanh chóng các xu thế, sử dụng thành thạo các công nghệ mới và mong muốn áp dụng chúng vào công việc để tiết kiệm thời gian, tối ưu hiệu suất. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) hay các công cụ AI như Chat GPT càng kích thích sự tìm tòi và chinh phục của Gen Z.
• Đề cao giá trị và ý nghĩa của công việc: “Chứng kiến bố mẹ, anh chị mình luôn nỗ lực làm việc để kiếm tiền và tuyệt đối theo đuổi một công việc, một tổ chức, doanh nghiệp nhưng đôi khi chưa nhận được sự đền đáp xứng đáng; Gen Z tự nảy sinh những định nghĩa khác. Với họ, lương không phải mục đích cuối cùng, sự gắn bó và lòng trung thành nên là con đường hai chiều và họ luôn mong muốn tìm kiếm một công việc có ý nghĩa, có giá trị” - trích từ nhận định của PageGroup - Doanh nghiệp tuyển dụng có trụ sở tại Anh.
• Linh hoạt và thích nghi cao: Sinh ra trong thế giới VUCA với 4 đặc điểm: biến động (Volatility), bất định (Uncertainty), phức tạp (Complexity) và mơ hồ (Ambiguity), Gen Z đã phát triển khả năng thích nghi, linh hoạt với mọi sự việc, mọi hoàn cảnh. Các bạn dễ dàng chuyển đổi giữa các nhiệm vụ, vai trò khác nhau; nhanh chóng tiếp thu các công nghệ, phương pháp làm việc hiện đại cũng như không ngại đối mặt với thách thức và thử nghiệm mới.
• Giao tiếp đa kênh, kết nối toàn cầu: Gen Z thông thạo việc giao tiếp nhiều kênh khác nhau, từ email, tin nhắn, đến các nền tảng mạng xã hội. Các bạn biết cách sử dụng các công cụ này để kết nối và làm việc hiệu quả, năng suất, nhanh nhạy với đồng nghiệp và đối tác. Các bạn cũng có khả năng xây dựng và duy trì các mối quan hệ trên phạm vi toàn cầu, nhờ vào khả năng sử dụng các nền tảng kết nối quốc tế và hiểu biết văn hóa đa dạng.

10 bí quyết quản trị và làm việc hiệu quả với nhân sự Gen Z

1. Tạo môi trường làm việc linh hoạt

Sau đại dịch Covid-19, sau quá trình triển khai work from home hay work remote, các công ty, doanh nghiệp nhận ra những bất cập và dần từ bỏ các hình thức này. Tuy nhiên, dưới góc độ nhân sự, đặc biệt là những nhân sự Gen Z, việc quay lại mô hình làm việc truyền thống khiến họ không hoàn toàn thoải mái. Có thể vì thói quen trong dịch, vì khả năng làm việc online đã được kiểm chứng và vì các đặc điểm thế hệ vừa nêu ở trên.

Song dù nguyên nhân từ đâu, Gen Z đã biểu hiện rõ các nhu cầu về sự linh hoạt và cân bằng, do đó, người quản lý và doanh nghiệp nên thích nghi và linh hoạt theo, bằng cách:

• Cân đối giữa các chế độ làm việc: duy trì mô hình hybrid (làm việc từ xa và đến văn phòng) có hiệu quả, triển khai các hoạt động workcation - kết hợp giữa du lịch và làm việc,... giúp Gen Z có nhiều không gian cho cá nhân, hỗ trợ các bạn đáp ứng nhu cầu cân bằng và linh hoạt trong cuộc sống cũng như công việc mà không lo sợ việc giao tiếp trực tuyến hay khả năng kết nối đa kênh kém hiệu quả.
• Quan trọng hiệu suất hơn thời gian: tùy theo văn hóa công ty, yêu cầu từng vị trí công việc, công ty linh hoạt thời gian làm việc, tiêu chí đánh giá nhân sự, sao cho hài hòa và phù hợp, tránh trường hợp áp đặt. “Các công ty thường có xu hướng tiếp cận vấn đề với tư duy ‘phải làm’, trong khi nhân viên ngày càng được thúc đẩy bởi sứ mệnh và cảm giác được tin tưởng để hoàn thành tốt công việc” - Esther Roman - Giám đốc Nhân sự của PageGroup, chia sẻ.
• Tạo cảm giác linh hoạt bằng việc đổi chỗ ngồi định kỳ hoặc tùy ý chọn vị trí làm việc: mỗi quý VNG và Zalo và nhiều công ty hiện nay tại TP HCM đều có một đợt đổi chỗ ngồi, giữa các bộ phận và các nhân viên. Điều này giúp các bạn thay đổi không gian làm việc, mang đến cảm giác mới mẻ, hứng khởi và có cơ hội giao lưu kết nối với nhiều nhân sự hơn. Mặc khác, nếu đủ không gian, công ty để nhân viên tự chọn vị trí ngồi làm việc tùy theo cảm hứng, có thể là một góc bàn đứng, khu vực thư giãn hoặc phòng họp nhỏ…

2. Tập trung vào văn hoá và kết nối nội bộ

Văn hoá doanh nghiệp và sự kết nối giữa các nhân viên là yếu tố then chốt trong việc giữ chân nhân sự, đặc biệt là Gen Z. Bởi thế hệ này luôn muốn làm việc trong môi trường mà các bạn cảm thấy được tôn trọng, được đánh giá cao và có thể tạo ra mối quan hệ tốt đẹp, gắn kết với đồng nghiệp.

“Mình sẵn sàng thỏa thuận và chấp nhận mức lương thấp hơn kỳ vọng, nếu nhận thấy môi trường làm việc chuyên nghiệp, văn hóa công ty tích cực cũng như các yếu tố về nội bộ, đồng nghiệp phù hợp” - T.M - Nhân viên văn phòng Gen Z tại TP HCM, chia sẻ.

Các công ty, doanh nghiệp có thể tham khảo một số cách xây dựng và thúc đẩy văn hóa trong việc quản trị nhân sự Gen Z như sau:

• Xây dựng và tập trung phát triển vào các giá trị văn hóa cốt lõi, thiết thực, tránh hô hào, khẩu hiệu.
• Đề cao văn hóa tôn trọng, lắng nghe và phản hồi liên tục.
• Thường xuyên thực hiện các hoạt động, sự kiện, chương trình hoặc các bữa tiệc gắn kết nội bộ với tinh thần kết nối và giao lưu, thay vì tập trung hình thức.
• Thực hiện hoạt động truyền thông nội bộ đồng bộ và có kế hoạch.
• Nhận thức rõ văn hóa và sự kết nối bắt nguồn từ bên trong, từ sự chân thành của công ty, sự thoải mái, tích cực từ phía nhân viên, thay vì hình thức và nguyên tắc.

3. Giao tiếp rõ ràng và minh bạch trong quản lý

Để giải quyết nỗi lo lắng và sự hoài nghi thường trực của Gen Z, các nhà quản lý, chủ doanh nghiệp cần thực hiện giao tiếp rõ ràng và minh bạch trong cách giao việc, đánh giá và quản lý. Điều này, giúp nhân sự nói chung, thế hệ này nói riêng hiểu rõ vai trò của mình trong bức tranh tổng thể, ý thức rõ trách nhiệm và hiệu suất công việc đang làm đóng góp như thế nào vào thành công chung của tổ chức.

Dưới góc độ quản trị, bạn có thể thực hiện một số cách sau:

• Rõ ràng và minh bạch ngay từ khi tuyển dụng: trao đổi rõ với ứng viên về những mục tiêu, kế hoạch, kỳ vọng của công ty và ngược lại, đón nhận những mong muốn của ứng viên. Đạt được sự thống nhất ngay từ bước này, quá trình giao tiếp và quản lý trong tương lai sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
• Thường xuyên có những buổi trao đổi: Town Hall, gặp gỡ, kết nối và đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo, người quản lý trực tiếp và các nhân sự là cơ hội thúc đẩy quá trình giao tiếp rõ ràng. Những buổi này có thể tổ chức chính thức như một sự kiện của đơn vị hoặc đơn giản hóa thông qua những buổi ăn trưa, một cuộc nói chuyện trong bữa tiệc…
• Tạo điều kiện để nhân sự được đóng góp và phản hồi mọi lúc: thông qua các kênh giao tiếp nội bộ, hộp thư góp ý hoặc các bảng tin, thông báo nội bộ, hoặc những phản hồi trực tiếp…
• Xây dựng hoàn thiện và công khai các hình thức đánh giá, ghi nhận nhân viên; có cơ chế thưởng phạt minh bạch và cởi mở trao quyền cho nhân viên.

4. Lãnh đạo bằng tấm gương và hành động

“Thế hệ Z không thích bị ra lệnh và sẽ không dễ dàng tuân theo như các thế hệ trước. Lãnh đạo bằng tấm gương thông qua tầm nhìn và những hành động thiết thực là cách làm quan trọng trong quản trị nhóm đối tượng này” - Nick Geringer - Founder của We Build Brand, chia sẻ tại Forbes.

Thật vậy, theo nhiều khảo sát, Gen Z có xu hướng tôn trọng và tin tưởng những nhà lãnh đạo “nói được làm được”, nhất quyết trong mọi quyết định, hành động và sẵn sàng nêu gương. Việc hưởng ứng các hoạt động thể thao hay teambuilding tại doanh nghiệp vẫn là vấn đề còn nhiều tranh luận, song với các đơn vị có lãnh đạo nêu gương, đi đầu trong các hoạt động này thì tỷ lệ nhân viên hưởng ứng luôn cao.

5. Ứng dụng công nghệ và các nền tảng số

Dù ít, dù nhiều, các công ty, doanh nghiệp hiện nay đều đã và đang bắt kịp xu thế, sử dụng công nghệ và ứng dụng các nền tảng số vào quá trình vận hành. Song nếu đặt trong tư duy quản trị nhân sự Gen Z, yếu tố công nghệ cần được quan tâm và đẩy mạnh hơn. Bởi Gen Z là thế hệ lớn lên cùng sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, ứng dụng hiệu quả các công cụ này sẽ giúp các bạn xử lý công việc thông minh, nhanh chóng, hiệu suất hơn.

Một số cách ứng dụng công nghệ vào quản trị như:

• Sử dụng các nền tảng dành riêng cho quản lý và giao tiếp trong công việc (thay vì sử dụng mạng xã hội như Zalo, Facebook…).
• Ứng dụng trong việc đào tạo, học tập và phát triển thông qua các khóa học trực tuyến, webinar…
• Cởi mở với AI, tận dụng có hiệu quả các tính năng và khuyến khích nhân viên áp dụng phù hợp với từng nhu cầu công việc.

6. Cung cấp cơ hội học tập và đào tạo liên tục

Trong khảo sát vào đầu năm 2024, Anphabe chỉ ra rằng: 49% Gen Z được hỏi đặt mục tiêu được phát triển và đào tạo. Họ không chỉ muốn được cung cấp công cụ và kiến thức để thực hiện công việc hiện tại mà còn muốn có cơ hội để học hỏi, phát triển kỹ năng mới và tiến xa hơn trong sự nghiệp.

Bởi thế các cơ hội học tập, đào tạo và phát triển tại doanh nghiệp là yếu tố quan trọng trong việc tuyển dụng, quản lý và giữ chân nhân sự Gen Z. Tuy nhiên, để triển khai các hoạt động L&D, bộ phận tổ chức cần lưu ý:

• Hiểu rõ nhu cầu và mong muốn: Biết rằng Gen Z luôn có mục tiêu về việc học tập và phát triển, song như đã nói thế hệ này có cá tính và những đặc điểm sở thích, nhu cầu hoàn toàn khác các thế hệ trước đó. Do vậy, việc chuẩn bị một khóa học, một chương trình đào tạo không “chạm” đến các bạn, đôi khi sẽ tạo ra tác dụng ngược.
• Học thật, nhận giá trị thật: Lưu ý này không chỉ dành cho việc đào tạo Gen Z mà hướng đến mọi hoạt động đào tạo tại doanh nghiệp. Chương trình hoặc nội dung học nên hướng đến thực tiễn, phù hợp với nhu cầu công việc và được cập nhật thường xuyên.
• Đa dạng hình thức L&D: Không chỉ là những buổi training, giảng dạy, bạn có thể linh hoạt với nhiều hình thức khác nhau như khóa học online, workshop, sharing hoặc chương trình mentor, coaching, trải nghiệm thực tế…

7. Định hướng lộ trình thăng tiến, phát triển

Tương tự như việc học tập và đào tạo, thăng tiến và phát triển cũng là nhu cầu quan trọng của Gen Z. Hình dung được lộ trình thăng tiến và các cơ hội phát triển, giúp các bạn trẻ có thêm động lực và sẵn sàng làm việc, cống hiến nhiều hơn.

Ngay từ những bước đầu tiếp xúc khi phỏng vấn và hội trình hội nhập (orientation và on-boarding), công ty nên giới thiệu rõ về cơ cấu nhân sự, các vị trí và thời gian một nhân viên có thể thăng tiến. Với các startup hoặc công ty quy mô nhỏ, cơ cấu đơn giản thì có thể áp dụng một số cách sau để đáp ứng mong muốn thăng tiến của Gen Z:

• Cơ chế đánh giá rõ ràng, ghi nhận và khen thưởng định kỳ hoặc kịp thời với những thành quả của nhân viên.
• Tạo ra các cơ hội phát triển đa dạng như tham gia vào các dự án quan trọng, luân chuyển công việc giữa các bộ phận hoặc đảm nhận các vị trí tạm thời trong các dự án đặc biệt.
• Thường xuyên có các chương trình, hoạt động định hướng và giúp nhân viên phát triển các kỹ năng khác, ngoài chuyên môn. Bởi suy cho cùng, thăng tiến không chỉ là sự đi lên của cấp bậc, mà còn là sự phát triển trong chính mỗi cá nhân, sự tốt hơn mỗi ngày và giúp các bạn biết rõ mình đang hướng đến điều gì và làm thế nào để chinh phục những điều đó.

8. Chăm sóc sức khỏe nhân viên

Gen Z nói riêng và các thế hệ người lao động hiện nay nói chung, đã và đang quan tâm nhiều hơn đến các phúc lợi về sức khỏe. Bảo hiểm y tế, bảo hiểm tai nạn theo Luật lao động vẫn chưa đủ để tạo nên sự an tâm và thu hút những ứng viên tiềm năng, do vậy các công ty, doanh nghiệp cần hướng đến những phúc lợi sức khỏe tốt hơn.

Theo khảo sát của Deloitte vào năm 2022, 80% Gen Z cho biết sức khỏe thể chất và tinh thần là yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến lựa chọn công việc của họ. Dưới đây là một số phúc lợi về sức khỏe, bạn có thể triển khai để hỗ trợ quá trị quản trị nhân sự Gen Z:

• Cung cấp các chương trình chăm sóc sức khỏe toàn diện thông qua các gói khám sức khỏe định kỳ, bảo hiểm sức khỏe.
• Xây dựng chiến lược và thực hiện các hoạt động well-being, chăm sóc sức khỏe nhân viên.
• Mang tinh thần thể thao vào đơn vị bằng cách triển khai các hoạt động thể dục thể thao, trang bị khu vực luyện tập hoặc khuyến khích nhân viên vận động, di chuyển nhiều hơn, thẻ tập gym, tập yoga tại các trung tâm thể dục thể thao/phòng tập gần công ty…
• Tổ chức các hoạt động trekking, đạp xe, chạy bộ… phù hợp với nhu cầu của nhân viên, hướng đến nâng cao sức khỏe.

9. Không chỉ CSR mà còn cần ESG

Trong khảo sát “Gen Z at Work”, Through Exchange chỉ ra rằng lực lượng lao động Gen Z có kỳ vọng cao về ESG tại nơi làm việc (Environment - môi trường, Social - xã hội và Governance - quản trị doanh nghiệp). Đây là bộ 3 tiêu chuẩn để đo lường những yếu tố liên quan đến định hướng, hoạt động phát triển bền vững của doanh nghiệp). 73% người được hỏi nói rằng họ sẽ rời khỏi công ty nếu các hoạt động kinh doanh của công ty không có đạo đức. 68% cho biết doanh nghiệp không hướng đến tính bền vững cũng sẽ khiến họ không gắn bó.

Nhu cầu và kỳ vọng của Gen Z tại nơi làm việc ngày càng cao, do vậy để thích ứng và thu hút được nhóm đối tượng này, các đơn vị cũng cần đổi mới trong định hướng và chính sách:

• Kết hợp CSR (Corporate social responsibility - Trách nhiệm xã hội) và ESG trong chiến lược và các hoạt động của doanh nghiệp.
• Hướng đến các văn hóa bền vững, lối sống xanh, lành mạnh.
• Đảm bảo tính minh bạch và đạo đức trong các hoạt động kinh doanh, duy trì sự công bằng và trách nhiệm trong mọi quyết định quản trị.

10. Tôn trọng sự đa dạng và khác biệt

DEI (Diversity, Equity, Inclusion - Đa dạng, Công bằng và Hòa nhập) đang được thúc đẩy bởi nhiều công ty, doanh nghiệp và tập đoàn đa quốc gia, hướng đến cung cấp môi trường làm việc lành mạnh, tích cực cho người lao động.

Tính riêng tại Mỹ, Gen Z là thế hệ có tỷ lệ LGBTQ+ nhiều nhất từ trước đến nay. PRRI - tổ chức phi lợi nhuận và phi đảng phái tại Mỹ, cho biết đã có tới 28% Gen Z nói rằng họ thuộc cộng đồng LGBTQ+, con số nhiều hơn đáng kể so với tỷ lệ 16% của thế hệ Millennials và 7% của những thế hệ trước đó. Do vậy, đối với thế hệ Z, sự đa dạng, công bằng, hòa nhập và tôn trọng mọi khác biệt cũng được đề cao hơn cả.

Nắm bắt được tâm lý như thế, các nhà quản trị có thể đẩy mạnh văn hóa này tại đơn vị để tạo nên không gian thoải mái, an toàn, thúc đẩy sự phát triển của từng cá nhân lẫn tổ chức.

Trên đây là 10 bí quyết quản trị nhân sự phù hợp nhất với đối tượng Gen Z cũng như đáp ứng nhu cầu quản trị của hầu hết nhân sự hiện nay. Tất cả đều là gợi ý với mong muốn khơi mở những góc nhìn và cách thức quản trị mới, “hợp thời” và hiệu quả hơn, mong hữu ích với bạn!